Όταν η Δύση επέβαλε σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: να πληγούν τα έσοδα του Κρεμλίνου από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ωστόσο, η Ρωσία, με τη βοήθεια ενός απρόσμενου συμμάχου, της Ινδίας, βρήκε έναν ευφάνταστο τρόπο να παρακάμψει το εμπάργκο, δημιουργώντας ένα «τρίγωνο» που ανατρέπει τα δεδομένα στην παγκόσμια αγορά ενέργειας.
Ένα απροσδόκητο ντουέτο: Ρωσία και Ινδία
Με την Ευρώπη να κλείνει τις πόρτες στο ρωσικό πετρέλαιο, η Μόσχα αναγκάστηκε να ψάξει για νέους αγοραστές. Η Ινδία, ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, εμφανίστηκε ως ο ιδανικός «σωτήρας». Με μεγάλες εκπτώσεις που έφταναν ακόμα και τα 30 δολάρια το βαρέλι, η Ρωσία έκανε μια δελεαστική προσφορά που το Νέο Δελχί δεν μπορούσε να αρνηθεί.
Αυτό το «κρυφό» εμπόριο λειτούργησε ως εξής: Η Ινδία αγόραζε τεράστιες ποσότητες ρωσικού αργού σε εξευτελιστικές τιμές, το διύλιζε στα δικά της διυλιστήρια και στη συνέχεια εξήγαγε τα τελικά προϊόντα—βενζίνη, ντίζελ, αεροπορικά καύσιμα—στην παγκόσμια αγορά, ακόμα και στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έτσι, το ρωσικό πετρέλαιο «ταξίδευε» πίσω στις χώρες που είχαν επιβάλει τις κυρώσεις, έχοντας πλέον την ταυτότητα «Made in India».
Ο «σκιώδης στόλος» που έσπασε τους κανόνες
Για να επιτευχθεί αυτή η επιχείρηση, δημιουργήθηκε ένας «σκιώδης στόλος» δεξαμενόπλοιων. Πρόκειται για παλιά πλοία, συχνά με άγνωστους ιδιοκτήτες και σημαίες από τρίτες χώρες, που ταξιδεύουν κρυφά και αλλάζουν διαδρομές και προορισμούς. Αυτός ο στόλος είναι η «καρδιά» του παράνομου εμπορίου, καθώς επιτρέπει τη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου χωρίς να εντοπίζεται η πραγματική του προέλευση. Πολλές φορές, το πετρέλαιο μεταφορτώνεται από πλοίο σε πλοίο σε ανοιχτή θάλασσα, κρύβοντας ακόμα περισσότερο τα ίχνη του.
Το τέλος του «τρίγωνου»;
Τα δεδομένα, ωστόσο, δείχνουν ότι αυτό το «τρίγωνο» μπορεί να μην κρατήσει για πάντα. Οι εκπτώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο έχουν μειωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να γίνεται λιγότερο ελκυστικό για τους Ινδούς διυλιστές. Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρχίσει να ασκούν μεγαλύτερη πίεση στην Ινδία, απειλώντας με την επιβολή δασμών.
Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι κάποια κρατικά διυλιστήρια της Ινδίας έχουν ήδη σταματήσει να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η Ινδία θα στραφεί ξανά προς τους παραδοσιακούς της προμηθευτές από τη Μέση Ανατολή και τη Δυτική Αφρική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, ετοιμάζει νέες κυρώσεις που στοχεύουν τα διυλισμένα προϊόντα που παράγονται από ρωσικό αργό.
Το «βρώμικο τρίγωνο» του πετρελαίου είναι ένα παράδειγμα της ικανότητας της Ρωσίας να προσαρμόζεται στις διεθνείς πιέσεις και της προθυμίας άλλων χωρών να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από αυτές τις γεωπολιτικές αλλαγές. Το ερώτημα που μένει είναι πόσο ακόμα θα αντέξει αυτή η συμμαχία, καθώς οι πιέσεις και οι συνθήκες της αγοράς αλλάζουν.